Accueil>Les corpus textuels>Charte docMars005

Accueil

Descriptif du projet

Les corpus textuels

Interrogations linguistiques
[vers une autre interface]

Contact

 

Choix d'édition

édition critique
édition interprétative
édition diplomatique

Montrer la structure rhétorique

non
oui

   

Téléchargement du document

fichier xml fichier pdf

Documents linguistiques galloromans
Corpus : (docMars)
Responsable du corpus : Martin Glessgen
Édition de la charte : Pierre Paul

docMars005

1355, septembre à octobre.

Type de document: Cartulaire de viguier.

Objet: Cartulaire de Raymond de Barriac. Criées et ordonnances de police par le viguier.

Support: Papier format 22 1/2 x 31. Registre de 48 folios dont 7 blancs. Le dernier est écrit seulement au verso. Le haut des folios est déchiré: le premier paragraphe des pages n'est donc pas reproduit. Filigrane à l'épée.

Lieu de conservation: Archives communales de Marseille, FF 167, fo 1 à 5, 14.

Édition antérieure: P. P., La France latine. Revue d'Études d'Oc. Études médiévales. Les Archives médiévales de Marseille. Arnaud de Tintinhac. Étude, traduction et notes. Centre de recherches Dynddilf-PREFics, Université Rennes 2, no 158, 2014.

Commentaire: Dans les cartulaires des viguiers sont consignées les décisions du Conseil Municipal.

1  Que neguna persona privada vo strania, de qualque condic[i]on que sia \2 porta per la ciutat de Masselha ni per sos borg, de jors ni \3 de nuez, armas devedadas d'offenc[i]on annant foras de la ciutat e Masselha \4 a pe per terra vo per annar a-sas possession vo autres \5 luocs [1], si aquellas armas e coutel magis de mensura \6 iusta l'aurdonament novellament fach liadas per [2] ensens el manegue \7 de l'espasa aytant ben liar non portava al col vo [3] en la man \8 entro al radier portal vo luc de la davanz dicha ciutat vo \9 de sos borcs [4] per on eysssiria, vo entro a-las barcas vo als lins \10 en que annaria per mar, e quant tornaria a la dicha ciutat \11 encontenent e-l'entramen d'aquella al primier portal vo \12 al luec per en entraria en los borc vo en la dicha ciutat per \13 terra o per mar davant quel intri las davant dichas armas \14 aysis com-dessus [5] es dich [6] liadas porti al col vo en la man entro \15 a son hostal vo a la mayson en que habitaria d'enfra la ciutat \16 de Massella subre-dicha [7] el dich hostal sieu [8] vo habitation a\17dons las layssara sos pena de .L. liures de rials per cascuna \18 ves [9] e personna e de perdre las dichas armas e cotells. Per aquesta \19 crida non s'amermon ni siam amermadas las cridas non-a-guayre \20 faychas per vigor del statutz novels [10] novellame[n]t ordenaz per monsegnor \21 lo-viguier e lo consel general [11] de Massella ni las penas contengudas \22 en aquellas cridas per lo bon stament de la dicha ciutat \23 e [12] de sos [13] cieutadan.
2  \24 Per aqui [14] meseme [15] que tota persona, de qualque condicion que sia, de la ciutat \25 de Massella o d'allons, avent o tene[n]t ostals o maysons fondudas \26 de las-cals las portas clausas non sian aquellas portas o \27 huysseras o fronteras, per certas causas raonables claure deian [16] \28 o d'autrament aquellas maysons de tot en tot desamparar \29 d'enfra .XV. jors en pena de libras .X., o mays o mens a voluntat \30 de la cort.
3 \31 Per aqui maisme que neguna persona, de qualque condicion que sia, ausi, ni \32 presumisca lavar deguns draps lanis o linis en las fons \33 o pros de las fons de la dicha ciutat de Massella o en-deguna d'\34 aquellas ni autra ordura portar ni aqui lavar, en pena \35 de .V. s. per cascuna persona e per cascuna vegada.
4  Que totz uficials deputatz per aquest an sobre las mesuras \36 del vin e de l'oli e-sobre los pes d'aquesta ciutat usar deian de lur \37 ufissi e las dichas mesuras [17] e-pes alialar a-z-aquesta fin, que \38 qui s'atrobara puays tenent mesuras mermas o pes \39 mermes sian raonablamens condampnatz e-punitz c'ayso fassan \40 li dich uficials sos pena de .XXV. libras.
5 \41 Item que neguns homes de la ciutat de Masselha o autre qual \42 que sia e d'on-que-sia, porti coutel de las [18] per la dicha ciutat \43 ni per sas borcs si la poncha non era detroncada de la larguesa de \44 laqual la mesura ha lo sos viguier [19] laqual \45 cascun prena del dich so viguier d'enfra .V. jors e-negum, passatz \46 los .V. jors, los porti an ponchas plus estrechas sos la pena \47 en los statutz parlant dels concels contenguda.
6 \48 Item que negun non porti en la dicha ciutat ni en sos borcs \49 gayna d'espaza descoyda a-la poncha ni rota o esquintada ni \50 en los bas d'aquellas gasinas [20] ad ayso que an lo ferre offendre \51 non si puesca alcun [21] sos pena de [22] .C. s..
7  \52 Item, que neguna persona, ciutadana o abitairis de Masselha o \53 estrania de qualque condicion que sia o stament, fassa \54 tempras [23] o vin azayguat en la dicha ciutat de Masselha ni \55 en son terrator, o borcs, o en son destrech ni [24] o fassa far per \56 si o per autre publicamens o recosta sos pena de .XXV. lib. \57 de rials per cascun e-per cascuna ves, e qui ho acusara n'aura \58 la-mitat e sera en celat, e sos pena d'escampament d'aquella tempra \59 o vin adaygat e-de-cremar los vaisels o botas en que seria.
8 \60 Item, que negun destrenheudor non destrenha raqua [25] adaygada per tempra \61 far ni vin azaiguat sos aquella mezesma pena per cascun \62 e per cascuna ves e-qui ho acusara n'aura la-mitat e-sera en celat.
9 \63 Item, que totz logatiers e logatieras de la ciutat de Masselha \64 o d'alons que logon si o lur bestias en lo fach de las vendimias, pus \65 que si seran logat arrendan la pati pr omes ad aquella persona an laqual \66 si a lur bestias auran logat sos pena de .X. lib. e qui o acusara \67 n'aura la mitat [e] sera en cellat, e qui pagar non poira sera coregut \68 per la ciutat de Masselha sos tota merces.
10  \69 [i] Que neguna persona de la ciutat de Masselha ni d'alons \70 non rapugui en lo terrador de Masselha d'aysi a Totz-sanctz, sos \71 pena de .X. lib. e del banh establit.
11 \72 Item, que negun logatier ni logatiera que si logui per vendumiar \73 o d'autramens, non enporti fruchas ni lenhas, ni buscalha quant \74 tornara a son hostal ni alons, sos pena del banh ordenat. \75 E que negun non lur-en doni abandon sos aquella mezesma \76 pena del banh.
12 \77 Item, que neguna persona non prena rayms desus las bestias \78 que vendimian, sos pena de .V. s. e del banh.
13  \79 [ii] Que neguna persona de qualque condicion que sia, ciutadan o cieutadana, habi\80tador o habitairis de la cieutat de Macella aissi e presumisca en negu\81na maniera passar o camin \82 eyssent de la dicha ciutat \83 de Macella per la terra de segnor de Berra ni per sos destrelh [26] a pe o \84 a caval an bestias o sens bestias de car o anb autras causas \85 cal-que-sian e aquo, en pena de cent livras e de perdre las causas \86 quals portarian o las bestias, e qui o acusara n'aura lo ters e sara-en celat. [27]
14  [iii] E que negu revendedors ni revenderis de Massella non \87 ausi comprar lo luns matim neguna [28] polhalha [29] ni vola\88talha entro que sia passada l'ora de tercia [30], sub pena s. .C. \89 per quolibet e per qualibet vice e qui n'o acusara n'aura la mitat \90 e seran celat. [31]
15 [32] Tota persona d'on que sia puesca venir segura en personas e bens \91 en aquesta ciutat ses tota pahor de marca per .VIII. jors davant \92 Sanct Loys e-per .VIII. [33] jors apres sanct Loys si non era princi\93pal o fermansa car las fieras son francas de marchas.

Notes de transcription
[1] luocsbarré, récrit.
[2] liadasperen marge.
[3] embarré.
[4] borcsen marge, corrigé sur burcs, barré.
[5] comest au-dessus de la ligne, surmontant un 9tironien.
[6] ly, barré.
[7] subredichaest une correction au-dessus de sobredichabarré.
[8] sieuen marge, corrigé sur sien, barré.
[9] vesen marge, corrigé sur vores, barré.
[10] novelsen marge.
[11] generalbarré, récrit.
[12] et, barré.
[13] ciutadan, barré.
[14] maisme, barré.
[15] mesemeen marge.
[16] Corrigé sur deigun, en partie barré.
[17] En fait meusurasavec ubarré.
[18] perdicha, barré.
[19] d'enfraVjors, barré.
[20] Pour gaisnas.
[21] Pour Qu'emélouferrenounseposqueofendrequaucun.
[22] Vlb., barré.
[23] Pour trempa.
[24] offnon barré, pour ofassafar.
[25] raquaau-dessus de racabarré.
[26] Probablement pour destrech. Toute cette première partie du texte est très abîmée et a été recouverte d'un papier qui a peut-être été transparent mais rend la lecture plus d'une fois très incertaine.
[27] Le reste de la page est en latin ainsi que les folios suivants jusqu'au 13 qui est blanc. Le provençal reprend au folio 14.
[28] -naen marge.
[29] dec, barré.
[30] sab, barré.
[31] Le reste du registre est en latin sauf le fo 22vo et le fo 28.
[32] La suite est sur un billet détaché, sans date. Reproduit ici un paragraphe du fo 38. Deux autres billets détachés sont en latin.
[33] jors, barré.

Notes linguistiques
[i] 16 septembre.
[ii] 17 septembre 1355. Cette date est en latin en haut de la page.
[iii] 26 octobre 1355. Date en latin en haut de la page.