Accueil>Les corpus textuels>Charte docMars003

Accueil

Descriptif du projet

Les corpus textuels

Interrogations linguistiques
[vers une autre interface]

Contact

 

Choix d'édition

édition critique
édition interprétative
édition diplomatique

Montrer la structure rhétorique

non
oui

   

Téléchargement du document

fichier xml fichier pdf

Documents linguistiques galloromans
Corpus : (docMars)
Responsable du corpus : Martin Glessgen
Édition de la charte : Pierre Paul

docMars003

1331-1332.

Type de document: Délibérations.

Objet: Monopole du commerce du verre. Nettoyage du poisson. Interdiction de commercer avec les corsaires. Vendanges et vins.

Support: Registre de 169 feuillets. Divers billets insérés dans le registre.

Lieu de conservation: Archives communales de Marseille, BB 17.

Édition antérieure: P. P., La France latine. Revue d'Études d'Oc. Études médiévales. Les Archives médiévales de Marseille. Arnaud de Tintinhac. Étude, traduction et notes. Centre de recherches Dynddilf-PREFics, Université Rennes 2, no 158, 2014.

1 [i] Que neguna persona privada ni \2 strania non compri ni fassa comprir \3 per si ni per autre veyre rot ni \4 frach en la ciutat de Masselha si non \5 tant soletament lo veyrier que \6 es stablit per la universitat de la \7 ciutat de Masselha per utilitat publica \8 d'aquella davan dicha ciutat ho li sieu \9 messaiés que annaran per vila ven\10dent amolas et autres veyres [1] e comprant veyre rot \11 sotz pena de .X. libras per cascun e \12 per cascuna ves [2] \13 et hotra de perdre lo veyre. E-qui ho accusara n'aura la-mitat e sera \14 en celat.
2 \15 E que neguna persona privada ho strania \16 non traga veyre rot per mar ni per terra \17 de la ciutat de Masselha ni de son destreg \18 sotz aquella mesema pena.
3 \19 [ii] Mandamens es de nostre seinhor lo Reys. es
4 \20 Que alcuna pressona privada ho estranha \21 non esburbi ni fassa esburbar alcun peis en \22 la pescaria de nostre seinhor lo Rey ni en las \23 carrieras ho traversas d'entorn de nuetz ni \24 de jorns ni ho gieti ni fassa gitar aqui ho \25 alontz on pogues donar pudor ho enferme\26tat en la ciutat de Masselha en pena de .XX. s. \27 per cascun e per cascuna vegada e qui acuzara [n]'[aura] la mitat [3].
5 \28 E que totz homs ho tota femena que talhara \29 ho fara talhar tontz ho autre peis per nessecitat \30 de la ciutat de Masselha tengua ho fassa tenir tina \31 ho alcun autre vaissell en que ressipia ho fassa \32 ressebre lo sanc e-las-burbis e-las-guaunhas dels ditz tontz ho autre peis en tal maniera que non \33 sia mes ho gitat en la carriera ho en las tau\34las ho desotz las taulas de la dicha pescaria \35 ho carriera ho traversas d'entorn ho en alcun \36 lueg hon pogues donar pudor ho enfermetat \37 en la dicha ciutat sotz aquella mezesma pena. \38 E qui acuzara la-mitat n'aura [4].
6 \39 E que alcuna pressona privada ho estranha non \40 lavi ni fassa lavar peis en la dicha pescaria ni \41 en los autres luey desus ditz de nuetz ni de iorns \42 ni gieti ni fassa gitar de nuetz ni de jorns ay\43gua en que sia lavatz peis en los luey desus \44 dezicnatz sotz aquella mezesma pena. E qui \45 ho acuzara n'aura la-mitat e ssera encelat.
7 \46 E que [5] alcuna [6] persona privada ho stranha \47 de calque condicion que sia non aporti ho \48 aduga ho aportar ho adurre fassa per \49 mar ho per terra d'enfra la ciutat de \50 Masselha ho en son destreg alcun ton \51 ho tons si non eran levadas las burbas \52 las gaunhas [7] davant que meron el port de Masselha sotz \53 pena de .XX. s. e de perdre los peys e qui \54 ly accusara n'aura la mitat e seria en \55 celat. [iii]
8  \56 [iv] Que neguna persona privada ni estranha non accepti negun corssari \57 de qualque nascion que sia ni negun ling ni galea arivada de corssari, \58 annant en cors ho venent de cors, venga ni sia receptatz d'enfra lo port de Masselha ni en lis encontradas de la davant dicha ciutat \59 per camp aqui fazedor palesamentz vo occultaments de las causas ho \60 de las mercadarias per aquels corssaris piraticalmentz levadas als \61 amics de nostre senhor lo rey e de la ciutat [8] davant dichas ni \62 neguna persona de la davant dicha ciutat de Masselha ni d'allontz habi\63tation ffazent en aquella dicha ciutat vo en son destreg fassa ni \64 [9] far presumisca en neguna maniera per obra d'enfra la davant \65 dicha ciutat vo lo sieu destreg ni allontz cant als davant dichtz ciu\66tadans e habitados de la davant dicha ciutat compra ni compri de las causas \67 ni de las mercadarias levadas et raubadas per los ditz corssaris als amics \68 sobre ditz sotz pena de .C. libras per cascun e per cascuna ves [10] e de perdre las causas e redrian si \69 als demandairz de qui serian.
9 \70 Item e que negun corratier ni altra persona calque sia non fassa mercat \71 de las causas ni de las mercadarias sobredichas sotz aquella mesema pena.
10  \72 [v] Que tota persona de Proensa que vuella venir vendimiar en \73 Masselha am sa bestia venga salva et segura afiada de tota \74 represalla et de tota [11] gaiaria si en per ho [12] non era prin\75cipal ho fermansa.
11 \76 E que neguna persona en la [13] ciutat de Masselha ni en-son destreg \77 venda vin de lya ni de tempra en gros ni a-menut sotz \78 pena de .X. libras e qui ho acuzara n'aura lo tots et sera \79 en celat, ni degun vin en que aia ayga.
12  \80 Que neguna persona privada ni estranha non vaga armat ni porti \81 armas de nuetz ni de iortz en la ciutat de Masselha ni en sos borcs si\82non ho fasia intrant ho yssent de la ciutat de Masselha per mar ho per \83 terra, annant ho tornant de lus vinhas ho de las autras honors \84 vo venent dalontz en la ciutat de Masselha en pena de .XXV. libras \85 et otra perdria las armas que portaria.
13 \86 E que neguna persona privada ni estranha non vaga de \87 nuetz, pos lo sentz sera sona, ses lume en pena de [.V.] [s.].
14  \88 Que neguna persona privada ni estranha non porti peyra ni plombada en \89 man en la ciutat de Masselha ni en sos borcs de nuetz ni de iortz en pena \90 de .XXV. l. et perdra la plombada.
15 \91 E que tota persona que venda vin en la ciutat de Masselha vo en sos [14] borcs non tenga sa taverna uberta pos que lo setz sera sonat en \92 pena de .V. s..
16 \93 E que tut li murtrier els layrons els banneiatz yescan e sian yssitz \94 de la ciutat de Masselha (d) e de son destrech [15] per deman tot iorn en \95 pena del curs e del aver.
17 \96 E que tut li roffian e las roffianas e las descrals e las fachu\97rieras [16] yescan per deman tot iorn de la ciutat de Masselha e de \98 son destrech en pena del cos e-del aver.
18  \99 [vi] Que neguna persona privada ni stranha non vaga cassar en las illas de nostre \100 senhor lo rey so es assaber en Galiana ni en Polmegue ni en Pradies ni en Juras ni \101 en Rieu en pena de .XXV. libras per cascun conilh.
19 \102 E que negun barquier ho pescador non l'aporti negun home per cassar als \103 ditz [17] conilz en pena de cremar la barcha.
20  \104 [vii] E que tota persona privada o strania que venda carn salada seu o sayn a \105 neguna persona en la ciutat de Masselha ho en son destrech ho deia ma\106nifestar als pesadors sotz aquella mesema pena.
21 \107 [viii] Que tota persona que venda vin, oli ho mel en lo seyen de la draparia, \108 el seyen de nostra Donna de las Acoras, el seyen de Sant Johan tenga bonas \109 mesuras e lials e mesuri ben e lialmentz en pena de .V. s. del mal mesurar \110 e de .X. s. de las falsas mesuras e hotra perdrian las falsas mesuras.
22 \111 [ix] Que neguna persona privada ni estranha non deia far ni [far] [far] \112 en la ciutat de Masselha ni en son destrech cordas primas ni grossas, \113 cortas ni longas, boradas ni de cannebe molier en pena de .XL. s. \114 e qui ho accusara aura la-mitat e sera encelat e totas las cordas \115 serian cremadas.
23  \116 E que neguna persona privada ho stranha non fassa ni fassa far sartia prima \117 ni grossa, corta ni longa que hi mescle sohan ni estopa am la femella \118 en pena de .C. s. e de perdre la sartia. E que negun obrier non o deia obrar \119 en pena de .XL. s. e qui ho accusara aura en la-mitat e serat en celat.
24 \120 E que neguna persona privada o estranha non deia far ni far far lardieras \121 mentz de .XII. brassas ni meianas mentz de .III. brassas et ni linheras \122 mentz de .IIII. brassas en pena de .XX. s. e de perdre las cordas e qui ho \123 accusara aura en lo ters e sera en celat.
25 \124 E que neguna persona privada ni stranha non venda en la ciutat de \125 Masselha ni en son destrech sartia borada ni de cannebe molier en pena \126 de .XX. s. e de [18] cremar la sartia.
26 \127 E que neguna persona privada ni estrania non [19] (non) deia far ni far far senglas ni fil de domas ni fil de palomar ni fil de velas ni fil d'albarestas \128 de cannebe si non era bon cannebe et sufficient en pena de .XX. s. e \129 qui ho accusara aura en la-mitat e sera en celat e hotra que seria \130 cremada la sartia.
27 \131 E que neguna persona privada ni estranha non venda cannebe molier \132 penchinat mescle am autro si non era per si e per cannebe molier en \133 pena de .XX. s. e hotra que seria cremat lo cannebe e qui ho accusara aura en la-mitat e sera en celat.
28 \134 E que neguna persona privada ni stranha non fassa ni fassa far lardieras \135 grossas de mentz de .XVI. brassas ni preponcheras de mentz de .XII. brassas \136 en pena de .XL. s. et de perdre la sartia.
29  \137 E tot obrier que [20] ho hobrara pagara .XX. s. e qui ho accusara aura en \138 la-mitat e sera en celat.
30 \139 E que neguna persona que aya lardieras cortas que non sian de moyon [21] ni obra \140 botada qualque obra que sia, que l'aya gitada de la ciutat de Masselha e de son destreg \141 propdanament venent d'aqui a .XV. jortz en pena de .V. s. e de perdre la sartia \142 e pas que passarian los .XV. jortz seria forfacha e qui ho accusara aura en \143 la-mitat e sera en celat.
31 \144 [x] Que negun fornier ni forniera ni autra persona per els non prenan ni \145 fassan penrre per festas de neguna cuecha de pan d'aqui a Calennas si non per \146 una semana tant solamentz so es assaber lo doble per aquella semana sotz pena \147 de .V. s. per cascuna vegada que contra farian per una ves de cascun cant \148 soletamentz.
32  \149 [xi] Que neguna persona privada ni estranha non traga ni trayre fassa veyre \150 rot de la cieutat de Masselha ni de sos borcs per mar ni per terra sub pena \151 de .X. libras de rialas e-de perdre lo veyre.
33 \152 Et que tota persona que volra vendre veyre rot porti aquel si volra \153 al maistre sobre lo fag de las amolas de la dicha cieutat de Masselha deputat \154 e aquel maistre dara ley .II. d. per quascuna libra del davant dig veyre rot.
34  \155 [xii] Que tota persona privada o estranha que sapia o puesca donar entresenhas \156 o enformations de Peyre Martin de Pueymont que es anatz yssir violent\157mans de la carce de fraire Johan de Badas de l'ordre dels fraires menos en\158queredor de la malvaya heregia o deia venir manifestar a la cort de nostre senhor lo rey en pena de .M. mars d'argent fin e qui'l veyra ni'l sabra lo puesca penre o mort o vieu e amenar a-la cort ses pena e qui lo poira penre \159 o mort o viu el penra e l'amenara a la cort de notre senhor lo rey, \160 venga si pagar a l'ostal de l'enquisition de .X. libras de rials.

Notes de transcription
[1] etautresveyresen marge.
[2] equioaccusarabarré.
[3] lamitaten marge.
[4] Equiacuzaralamitatn'auraen marge.
[5] negunabarré.
[6] alcunaen marge.
[7] lasgaunhasen marge.
[8] danbarré.
[9] fasspuis fassabarrés.
[10] eper cascunavesen marge.
[11] jabarré.
[12] Sic pour empero.
[13] laen marge.
[14] borsbarré.
[15] enbarré.
[16] ysbarré.
[17] albarré.
[18] grbarré.
[19] vendaenlaciutatdeMasselhaniensondestregbarré.
[20] obrarabarré.
[21] Pour moyson(= mesure).

Notes linguistiques
[i] Sans date. Billet volant inséré au fo 100.
[ii] 28 avril 1330. Feuillet inséré entre les fo 95 et 96.
[iii] Daté au dos: «die XXVIII april anno millesimo CCCXXX».
[iv] 4 février 1331.
[v] 5 septembre 1332.
[vi] 16 mars 1332.
[vii] 16 mars 1332.
[viii] 16 mars 1332.
[ix] 13 décembre 1332.
[x] 14 décembre 1332.
[xi] 7 février 1331.
[xii] 1331.