Accueil>Les corpus textuels>Charte chOccAnc298

Accueil

Descriptif du projet

Les corpus textuels

Interrogations linguistiques
[vers une autre interface]

Contact

 

Choix d'édition

édition critique
édition interprétative
édition diplomatique

Montrer la structure rhétorique

non
oui

   

Téléchargement du document

fichier xml fichier pdf

Documents linguistiques galloromans
Corpus : chOccAnc3 (chOccAnc3)
Responsable du corpus : Martin Glessgen
Édition de la charte : C. Brunel

chOccAnc298

Vers 1195[a].

Type de document: Charte: enquête.

Objet: Enquête sur la possession, par les frères du Temple, du mas de la Britolia, contenant le texte des donations du village de Drulhe faites en 1166 par Hector et D. Mirabel.

Auteur: Hector et D. Mirabel.

Bénéficiaire: Les frères du Temple.

Lieu de conservation: Archives départementales de la Haute-Garonne, Ordre de Malte, grand prieuré de Saint-Gilles, Drulhe (cant. de Montbazens, arr. de Villefranche), liasse 1, n° 1.

Édition antérieure: Le premier acte a été publié par A. du Bourg, Histoire du grand prieuré de Toulouse (Toulouse, 1882), p. LXV, n° XCIV; C. Brunel, Les plus anciennes chartes en langue provençale (Paris, 1926), p. 292-295.

1 Conoguda causa sia a totz homes 2 que eu Echer [1] de Mirabel, filz d'en P., 3 doni \2 per Deu e per m'arma e per l'arma de mon paire e de ma maire, a Deu et alz fraires del Temple \3 que aras isso ni per adenant isserau, 4 la vila de Druilla ella parroquia ella honor e tot quant \4 eu i avia ni hom de me, el cossatgue [2] per alo, 5 et aquesta vila sobredicha, per nom Druilla, \5 es bastida el capmas Guillemenc et ella Britolia et e l'Engorgadenc, el fieus della Bri\6tolia dona .xii. d. alz sennors per alo, et aquest dos es fahz e ma d'en S. de Mala Vila lo maies\7tre. 6 Autre n'Escafre d'Albi e'n Berenguers de Salas e'n S. del Bosc e'n P. della Roca d'a Peirusa \8 e n'Azemars della Garda e'n G. Gauzbertz e'n P. Barasc e n'Eccher [3] Erois e'n P. Mercaders e'n P. lo \9 capellas que la gleia tenia. 7 Regnante Lodovico, rege Francorum. En P. es avesques de Rodes e n'Uc lo \10 coms, lo filz n'Ugo. Anno ab incarnatione Domini .Mo.Co.LXo.VIo.. 8 \11 Prepauset n'Amans e dis per sagrament que sa crezenza era quel mas della Britolia avia la maios \12 del Temple, l'alo ella vegaria mundana ella pagesia e .xii. d. el fieu cessals. 9 En P. della Roca desdis \13 tot aizo assagrament, estiers que ben conoc que la gleia i avia .vi. d. cessals alla lumenaria, e dis \14 mai P. la Roca quel mas della Britolia era seus e l'avia agut e tengut .xxx. ans e mai, el et hom \15 per lui. 10 E tot aizo dis assagrament. 11 Enz Amanz desdis tot aizo assagrament. 12 \16 Bos dis per sagrament qu'el vi e auzi tener lo mas della Britolia al Temple, l'alo ella vegaria mondana ella pa\17gesia e .xii. d. el fieu cessals per sennoria. 13 Foil demandat se i sabia ren ni luina drechura a'n P. la Roca, ni \18 li vi anc re tener, et el dis que no, mas aco que i tollia, e deis qu'el o avia vist tener de .xxx. anz tro en .xl. 14 Et \19 aizo vi tener Domergues Crestias e'n Gauzelms. 15 \20 G. Ameilz dis per sagrament qu'el vi e auzi queil fraire del Temple avio l'alo ella vegaria ella pagesia el mas \21 della Britolia e .xii. d. cessals el fieu per sennoria, e d'aquelz prendia .vi. d. lo capellas per la gleia, et aizo vi d'a .viii. \22 anz tro a .xii., et aizo vi ab el lo capellas e'n B[e]c [4] de Bes e'n D. de Cavain. 16 Foil demandat se i sabia luina drechura \23 a'n P. della Roca, et el dis que no, mos per forsa. 17 \24 P. Andreus dis per sagrament eis aco quel capellas e mai qu'el o vi donar alla maio del Temple a'n D. de Mirabel. 18 \25 Foil demandat se i sabia luina drechura a'n P. la Roca. Dis que no, mas queill o avia vist penre, ma'n Miquelz de Ros \26 ac facha bastir Druilla. 19 \27 Domergues Crestias dis per sagrament eis aco que P. Andreus. 20 \28 D. de Cavain dis per sagrament qu'el vi e auzi qu'en P. de Druilla donet .xii. d. de ces del mas della Britolia et \29 el los ne pres los .vi. d. per la gleia elz autres .vi. d. pel Temple, elz .xii. d. donava per l'alo, et aizo fo de .x. anz ad essa. 21 \30 Foil demandat se i sabia luina drechura a'n P. della Roca, et el dis que no. 22 \31 Fraire Gaucelms, somonitz de son abbat que disses vertat, dis que n'Eccher de Mirabel e'n D., sos oncle, do\32nero lo mas della Britolia per alo a Deu et alla maio d'al Temple, e .xii. d. el fieu. 23 \33 B. Amblartz dis per sagrament qu'el vi et auzi que pel fieu donava hom .xii. d. de ces alla Cavallaria, et es \34 sa crezenssa que l'alos fos d'en P. de Mirabel, et era es della Cavallaria, et aizo es lo mas della Britolia, elz .xii. d. \35 donet el alla Cavallaria elz vi donar asson paire, et aizo a be .xxxv. anz. 24 \36 Prepauset P. la Roca e dis per sagrament quel mas della Britolia avia agut e tengut, que el que hom per lui, .xxx. anz o mai e presa \37 l'azissida ab .vi. d. qu'en dava alla luminaria della gleia de Druilla cessals. 25 Enz Amans desdis tot aizo assagrament que non o crezia. \38 26 En P. la Roca pres ne dia per monstrar alla S. Vincens. 27 \39 Rigals de Bes dis per sagrament qu'el vi tener lo mas della Britolia que es entrel vallat ella Gaucelmia, a'n P. la Roca et alz seus, \40 de .l. anz a essa, e vi qu'en P. la Roca o donet assa filla per heretat asso fraire n'Odo, e'n P. la Roca sos filz cobret o de n'Odo \41 ab .c. s. queil redet. 28 Foil demandat se i vi re penre a'n P. la Roca, et el dis que no, ma'n P. la Roca i metia son tenenzer que s'en tenia \42 per pagatz. 29 Foil demandat se i sabia luina drechura al Temple, et el dis que no, mas .vi. d. alla gleia per la luminaria. 30 \43 R. Ameils dis per sagrament qu'el vi e auzi qu'en P. la Roca lo donz prendia la issida del mas della Britolia, e vi lail prendre d'a .ii. vegadas \44 tro a .iii., et el iffo ab el d'a .i. vegada tro a .ii., ella issida redia li P. Eccher que fazia lo mas, e'n P. la Roca, aquel que era es, \45 a presa la issida, e redia lail P. Andreus. 31 Foil demandat se i sabia dreh ni razo al Temple, et el dis que no, mas .vi. d. alla \46 luminaria della gleia de Druilla, et a be .l. anz c'o vi penre a'n P. la Roca lo don, e de l'autre a be de .xl. anz tro a .xlv., et a o \47 vist redre a'n P. de Druilla c'o redia a'n P. la Roca, ad aquest. 32 \48 P. de Druilla dis per sagrament qu'el vi penre la issida del mas della Britolia a'n P. la Roca et el que lail redia, et aizo a be vist .xxx. \49 ans, et a'n P. Andreu auzi dire que loil redia denant lui. 33 Foil demandat se i sabia dreh al Temple, et el dis que no, mas \50 .vi. d. qu'en donava hom alla luminaria della gleia de Druilla. 34 \51 Guiraldis dis per sagrament qu'el vi et auzi que na Florenza, la sor P. la Roca, prendia tota la issida del mas della Britolia car sos \52 paire lo empennet per .c. sol. per sa heretat, so dizia ella, et aquest mas es a Druilla, et aizo vil penre be .x. anz, e vi o ab el Rigalz \53 de Bes e'n B. Uc e'n D. Boquers, e vi mai qu'en P. la Roca s'en acordet ab na Florenza, sa sor, ci qu'ella lo sols. 35 Foil demandat se i vi \54 anc re querre al Temple, et el dis que no, mas .xii. d. i demandava be. 36 \55 G. Auztorcs dis per sagrament qu'el vi et auzi qu'el meteis prendia la issida del mas della Britolia pen P. la Roca, et aizo pres d'a .x. vegadas tro en .xl., et \56 era i ab el D. Moliners e'n P. la Roca e'n P. Andreus queil redia lo blat. 37 Foil demandat se i vi anc re penre al Temple, et el dis que \57 no, mas .vi. d. que vi penre alla gleia. 38 \58 P. Ovirlans [5] dis per sagrament qu'el vi et auzi que na Florenza, la sor P. la Roca, se rancurava d'en P. la Roca, del mas della Britolia, de forsa que li fazia, e p\59ois auzic dire a'n Guiraudi que adobatz los n'avia e que remas lo mas a'n P. la Roca. 39 Foil demandat se i sabia luina drechura al Temple, et el \60 dis que no, et aizo a be .xvi. anz que fo, et ad aizo era G. abas e d'autres gran massa. 40 \61 G. abas dis per sagrament qu'el vi et auzi que na Florenza, la sor P. la Roca, fazia rancura dellui, del mas della Britolia, que dizia que sos paire loil \62 donet per .c. s., et auzi dire a'n Guiraudi que adobatz los n'avia, et aizo a be .xv. anz o mai. 41 \63 Et apres tot aizo li fraire del Temple monstrero lor cartas e dissero aizo. 42 Eu D. de Mirabel, pro salute anime mee et parentum \64 meorum, done et autreie tot quant avia a Druilla, ella parroquia et ella honor, per alo, 43 e tot quant eu i devia aver per paire ni \65 per maire ni per natura, elz feuzals, els pages, elz veguiers, ellas terras hermas e vestidas, elz boscs, ellas aigas, ab lors intrars e ab \66 lors issirs, 44 e tot aizo ai agut, eu e ma natura, e tengut per sennoria e per alo, e tot aizo doni et autrei e redi a Deu et \67 alla maio del Temple et alz fraires que aras isso ni per adenant isserau. 45 Et aquesta vila sobredicha, per nom Druilla, es bastida el \68 capmas Guillemenc et ella Britolia et e l'Engorgadenc, el fieus della Britolia dona .xii. d. alz sennors per alo. 46 Enz P. de Mirabel, \69 mos fraire, donet los .vi. a Deu et alla gleia de S. Privat, elz .vi. d. retenc per alo. 47 El capmas on so li ort donet .i. \70 agnel, el prat della Britolia que hom apella la Mezaillada ella terra [i].
Notes de fiche
[a] Nous classons cette pièce, dont l'écriture est de la fin du XIIe siècle, après la série de pièces, relatives comme elle au Rouergue, datées vers 1195.

Notes de transcription
[1] Le signe d'abréviation de erfigure après h, bien que ersoit écrit en toutes lettres. Il n'y a pas de doute que ce ne soit là une distraction et qu'il ne faille lire Echer, le même personnage étant cité dans la pièce n° 110, ligne 16, et ici même, ligne 31.
[2] L'oest suivi d'une lettre indistincte qui semble un lbarré.
[3] Le signe d'abréviation de erfigure après h, bien que ersoit écrit en toutes lettres. Il n'y a pas de doute que ce ne soit là une distraction et qu'il ne faille lire Echer, le même personnage étant cité dans la pièce n° 110, ligne 16.
[4] La lettre ea été omise par le scribe.
[5] La lecture des deux premières syllabes est incertaine.

Notes linguistiques
[i] La transcription de l'acte inséré ici est inachevée. Cet acte est publié en entier d'après l'original, n° 110.